Εκπαιδευτικό Υλικό - Educational Resources

Στον παρακάτω σύνδεσμο βρίσκεται εκπαιδευτικό υλικό, αποσπάσματα του οποίου χρησιμοποιήθηκαν από το καλοκαίρι του 2018 στον Ξενώνα Ασυνόδευτων Ανηλίκων στους Ταγαράδες, από το φθινόπωρο του 2018 στο Safe Zone της Καβάλας και από το χειμώνα του 2018-19 στη Δομή Ασυνόδευτων της Περιστεράς και συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται στις δομές φιλοξενίας Περαίας, Ωραιοκάστρου, Ταγαράδων και Άνω Πόλης.

ΟΛΟΙ ΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΜΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Πολλά απ' αυτά μπορεί να βρίσκονται και online στις αντίστοιχες ιστοσελίδες των δημιουργών τους. Ωστόσο μόνο σε ένα απ' αυτά προβλέπεται ρητά η υπαγωγή στα ανοιχτά / ελεύθερα από πνευματικά δικαιώματα έργα. Αντίθετα μερικά απ' αυτά προβλέπουν ρητά το Copyright, ενώ κανένα δεν έχει ανοιχτή άδεια όπως για παράδειγμα CreativeCommons ή CopyLeft. Επομένως, συνιστούμε προσοχή σε τυχόν αντιγραφές που απαιτούν άδεια του δημιουργού.

Ανοιχτά κι ελεύθερα προσφέρουν οι εκπαιδευτικοί σ' έναν υποφάκελο των σχολικών βιβλίων "WORKSHEETS - ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ" ο καθένας τα δικά του προτεινόμενα φύλλα εργασίας, περιλήψεις και σημειώσεις σχετικά με το μάθημά τους. Όποιος επιθυμεί να προσφέρει σχολικές σημειώσεις, φύλλα εργασίας ή κάθε είδους παιδαγωγικό υλικό, μπορεί να το προσθέσει στο φάκελο REPOSITORIES - ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΑ ΥΛΙΚΟΥ ή να το μεταφορτώσει μέσω της εφαρμογής Προσθήκη Αρχείου - File Upload. Έτσι δημιουργείται μια ευρεία βάση ελεύθερου και ανοιχτού εκπαιδευτικού υλικού. Στόχος των Ανάδοχων Εκπαιδευτικών είναι η σχολική ένταξη. Η σχολική ένταξη συνδέεται ευθέως και αμφίδρομα τόσο με την εκμάθηση των διδασκόμενων σχολικών αντικειμένων, όσο και με την εκμάθηση των Ελληνικών. Δεν εστιάζουμε αρχικά στην εκμάθηση της γλώσσας ως μοναδική προϋπόθεση της σχολικής ένταξης, αλλά επιχειρούμε ταυτόχρονα την εκμάθηση των (σχολικών αναγκαίων) Ελληνικών μέσα από τη διδασκαλία των σχολικών μαθημάτων. Αρκετά από τα υλικά και βοηθήματα που παραθέτουμε στη συνέχεια, προορίζονται για την εκμάθηση Ελληνικών γενικής χρήσης και χρησιμοποιούνται στην μη τυπική εκπαίδευση εκτός σχολείου, ωστόσο μπορεί να φανούν χρήσιμα ως συμπλήρωμα των δικών μας σχολικών μαθημάτων.

Το Iimmigrantsbook (Εγχειρίδιο Εκμάθησης της Ελληνικής Γλώσσας σε Μετανάστες και Πρόσφυγες) είναι ίσως το εγχειρίδιο με τη συχνότερη χρήση στις τάξεις υποδοχής των δημόσιων σχολείων. Το έχει εκδόσει η κατάληψη "Σινιάλο" του Πειραιά και είναι το μοναδικό έργο με ρητή αναφορά στην ελεύθερη χρήση και αναπαραγωγή του χωρίς κανένα εμπορευματικό χαρακτήρα και χωρίς κανένα ζήτημα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Από το Εργαστήριο Γλωσσολογίας του ΑΠΘ προσφέρεται με τον τίτλο "Πολυγλωσσική ενσυναίσθηση" (χωρίς ρητή αναφορά σε copyright) ένας τόμος με τα υλικά του επιμορφωτικού προγράμματος «Εκπαίδευση για την Ένταξη», το οποίο αποτελεί πρωτοβουλία της UNICEF σε συνεργασία με το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε συντονισμό με το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Ο τόμος περιλαμβάνει μια συλλογή πολυγλωσσικών σχεδίων δραστηριοτήτων για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, από το Νηπιαγωγείο έως το Λύκειο. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες δεν υποστηρίζουν ευθέως τα σχολικά μαθήματα, προορίζονται κυρίως για την υποστήριξη της μη τυπικής εκπαίδευσης. Ωστόσο παραθέτουμε το βιβλίο επειδή είναι φρέσκο και μπορεί να χρησιμεύσει ως συμπλήρωμα των δικών μας σχολικών μαθημάτων.

Το "ΕΝΤΑΞΕΙ-1" της ΜΕΤΑΔΡΑΣΗΣ προσανατολίζεται κυρίως σε χρηστικά καθημερινά Ελληνικά, είναι καλό για αρχή. Έχει και ηχητικά παραδείγματα, που βρίσκονται όλα εδώ: "ΕΝΤΑΞΕΙ-όλο το υλικό". Στην ίδια γραμμή κινείται και το "ΓΕΦΥΡΕΣ" του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ. Για πιό προχωρημένα Ελληνικά είναι καταλληλότερο το "ΕΝΤΑΞΕΙ-2" της ΜΕΤΑΔΡΑΣΗΣ καλύπτοντας περίπου το επίπεδο Α2. Και το εγχειρίδιο "Έλα πάμε" του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (2018) προσανατολίζεται στα καθημερινά χρηστικά Ελληνικά.

Για μικρότερες ηλικίες (τρίτη με έκτη δημοτικού) προσφέρεται η σειρά "Γειά σας" του Κέντρου Διαπολιτισμικής Αγωγής του ΕΚΠΑ που βρίσκεται στην Εξωτερική Βιβλιοθήκη του προγράμματος "teach4integration". Στην ίδια βιβλιοθήκη βρίσκεται και το λεξικό "Λέξεις και Εικόνες" του Κέντρου Διαπολιτισμικής Αγωγής του ΕΚΠΑ. Ένα άλλο εξαιρετικό βοήθημα του Κέντρου Διαπολιτισμικής Αγωγής του ΕΚΠΑ (του 2000), που βρίσκεται στην ίδια βιβλιοθήκη, το "Μαζί-1" (στην αρχή βρίσκεται το Βιβλίο Μαθητή και στο τέλος το Βιβλίο Εργασιών). Το "Μαζί-1" είναι το πρώτο από τρία μέρη ενός έργου που παρήχθη στο πλαίσιο του προγράμματος ΔΙΑΠΟΛΙΣ, τα υπόλοιπα μέρη βρίσκονται στο φάκελο ΜΑΖΙ.

Το εκπαιδευτικό υλικό που παρήχθη στο πλαίσιο του ΔΙΑΠΟΛΙΣ, συνιστά ιδιαίτερη κατηγορία, επειδή προσεγγίζει την εκμάθηση της γλώσσας μέσα από την διδασκαλία των επιμέρους σχολικών μαθημάτων, για παράδειγμα μέσω της διδασκαλίας της φυσικής ή της βιολογίας. Έτσι οι μαθητές μαθαίνουν ελληνικά, ενώ ταυτόχρονα ευθυγραμμίζονται και με το συνηθισμένο διδακτικό πρόγραμμα των άλλων μαθημάτων του σχολείου. Το πλήρες υλικό παρατίθεται στο άρθρο για το ΔΙΑΠΟΛΙΣ. Μερικά εγχειρίδια για τα επιμέρους μαθήματα βρίσκονται εδώ: φάκελος Διάπολις.

Γενικότερα στην ιστοσελίδα της Δράσης "teach4integration" (που δημιούργησαν το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Πανεπιστήμιο Κρήτης σε συνεργασία με το γραφείο της UNICEF) και ειδικότερα στην Εξωτερική Βιβλιοθήκη και στην Εσωτερική Βιβλιοθήκη βρίσκεται συγκεντρωμένο σημαντικό εκπαιδευτικό υλικό για την εκπαίδευση των προσφύγων και για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών. Εκεί φιλοξενείται κι ένα Πρόγραμμα Ταχύρρυθμης Μάθησης (Accelerated Learning Program, ALP) του 2020 για την υποστήριξη αλλόγλωσσων μαθητών: ALP: Έξι σχολικά βιβλία για τους αλλόγλωσσους μαθητές (Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Βιολογία, Ιστορία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή)

Επίσης για το ξεκίνημα χρησιμοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία το "read-and-write" ("Μαθαίνω να διαβάζω και να γράφω") του Παιδαγωγικού του Ρεθύμνου. Είναι λίγο λιγότερο "χρηστικό" και κάπως πιό "σχολικό".

Το "Μαθηματικό Λεξικό" της Solidarity Now είναι ένα εξαιρετικό βοήθημα για τους αρχάριους.

Ο "Οδυσσέας" του ΙΔΕΚΕ (μαζί με το Τετράδιο Ασκήσεων) είναι καλά συστηματοποιημένο, αλλά προϋποθέτει αρκετό χρόνο (που συνήθως δεν έχουμε). Ωστόσο αποσπασματικά μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμο. Το επίσης πολύ συστηματικό "Ταξίδι στη Γλώσσα" (κι' αυτό του ΙΔΕΚΕ) προσανατολίζεται στους Ρομά, αλλά κάποια αποσπάσματα μπορούν άνετα να χρησιμοποιηθούν για τους στόχους της εκπαίδευσης προσφύγων.

Μερικά αποσπάσματα από το "Greek-Why not" είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε πιό προχωρημένους μαθητές. Πρόκειται για ένα βιβλίο που απευθύνεται στα παιδιά της ελληνικής κοινότητας της Αυστραλίας και επιχειρεί εκτός από την "καθαρή" γλώσσα, να τους εισάγει και στον πολιτισμό της πατρίδας.

Το "ΚΛΙΚ στα Ελληνικά" του ΚΕΓ (e-click) είναι ασκήσεις στην οθόνη με κείμενο και ήχο, μπορεί να χρησιμέψει σε αρχάριους και μεσαίους μαθητές, σαν κάπως ευχάριστη - μοντέρνα εναλλακτική.

Ένα άλλο λίγο παλιότερο καλό βοήθημα είναι το "Βαλιτσάκι" του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για παιδιά ηλικίας 6-12 ετών που μιλούν αραβικά και φαρσί.

Το Μικρό Λεξικό Βασικής Επικοινωνίας σε 6 γλώσσες (Αραβικά, Σορανί, Φαρσί, Ουρντού, Κιρμαντζί και Γαλλικά) είναι αμφίδρομο και προσφέρει στοιχειώδη φωνητική απόδοση των λέξεων σε κάθε γλώσσα. Μπορεί να βοηθήσει στην αρχική προσέγγιση μαθητή - δάσκαλου, όταν δεν υπάρχει καμμιά άλλη δυνατότητα επικοινωνίας.

Για τους αραβόφωνους προσφέρεται και το ελληνο-αραβικό και αραβο-ελληνικό λεξικό "ελληνο-αραβικό και αραβο-ελληνικό λεξικό "Γέφυρες" του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ.

Το ΜΙΚΡΟ ΛΕΞΙΚΟ (χρήσιμο σε Ιατρούς και Νοσηλευτές για την επικοινωνία με μετανάστες) της ΕΑΔΑΠ σε πέντε γλώσσες μπορεί να βοηθήσει στη διδασκαλία των μερών του ανθρώπινου σώματος.

Στο πλαίσιο του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων το ΙΕΛ και το ΕΚΠΑ προσφέρουν την "Βασική Γραμματική της Ελληνικής". Αντίστοιχα η "Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας" των Σωφρόνη και Αθανασίας Χατζησαββίδου - αν και είναι σχολικό βιβλίο για τις τάξεις του γυμνασίου - προσφέρει περισσότερο ακαδημαϊκή γνώση κατάλληλη για τον δάσκαλο της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.

Το "Μαζί" (της Γενικής Γραμματείας Δια Βίου Μάθησης) παρέχει τις βασικές πληροφορίες για την εκπαίδευση στην Ελλάδα στα Ελληνικά, Αγγλικά, Φαρσί και Αραβικά. Μπορεί να χρησιμέψει ως γλωσσάρι βασικών σχολικών λέξεων, που θα χρειαστούν τα παιδιά από την πρώτη μέρα τους στο σχολείο.

Το εικονόλεξο "Έλα" του Γραφείου ΣΕΠ της ΒΙΑΛ Χίου διευκολύνει την βασική καθημερινή επικοινωνία μεταξύ δασκάλων και αραβόφωνων μαθητών.

Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό και οδηγοί για την σχολική ένταξη προσφύγων μαθητών σε ΔΥΕΠ, Τάξεις Υποδοχής και στις τυπικές τάξεις των σχολείων υπάρχει στην ιστοσελίδα "ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ - REFUGEE EDUCATION" του ΙΕΠ. Ειδικότερα οδηγίες για τις ΔΥΕΠ σε Δημοτικά και Γυμνάσια: "Πρόγραμμα Εκπαίδευσης των Δομών Υποδοχής Εκπαίδευσης Προσφύγων (Δ.Υ.Ε.Π.)" του ΙΕΠ.

Γλωσσικό Υποστηρικτικό Υλικό προσφέρεται από το Παιδαγωγικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του προγράμματος "Ξένιος Ζεύς" του Erasmus Plus.

Το εγχειρίδιο "Τα πρώτα μου Ελληνικά" (Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά) με υποστήριξη στα αραβικά απευθύνεται σε παιδιά και ενήλικες και είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).

Το "Μαθαίνω Ελληνικά: πολυλεξικό σε πέντε γλώσσες" (ΜΕΤΑδραση) απευθύνεται στους αρχάριους αλλά και στους "ανεξάρτητους χρήστες της γλώσσας".

Πάντως, παράλληλα με το συστηματοποιημένο υλικό, η σχολική καθημερινότητα, η εξήγηση του καθημερινού μαθήματος, η προετοιμασία για αυριανό κλπ. είναι το ίδιο αποδοτική.